مادر و کودک
تحسین توصیفی از کودکان
آذر
مقدمه
کودکان بدون هیچ تصویری از خود متولد می شوند و طی رشد خودپنداره ای تشکیل می دهند. همانطور که از نامش پیداست، خودپنداره به معنی تصور از خود است. برمبنای اظهارات کلامی و غیر کلامی دیگران درباره کودک شکل می گیرد. آنان برای تشکیل خودپنداره ای مثبت نیازمند شنیدن برخوردها و اظهارنظرهای مثبت هستند. این برخورد ها می تواند از طرف والدین و سایر بزرگسالان مهم مانند معلمین باشد. تحسین توصیفی والدین می تواند این خودپنداره را در جهتی مثبت تقویت کند.
بسیاری از اوقات والدین به ابزار مهربانی یا تشویق کلامی کودکان می پردازند. اما بیان آنها شامل توصیف های کلی از وضعیت است. با اینکه نشان دهنده رضایت آنها است به نکته خاصی اشاره ندارد. جملاتی مانند : “آفرین پسر خوب”. کلامی چون ” به به” اگرچه نشان دهنده رضایت والدین است. اما به کودک نقشه راهی ارایه نمی دهد. یعنی اگر کودک بخواهد دوباره توجه والدین را جلب کند دستورالعملی ذهنی در اختیار ندارد.
راه حل
والدین می توانند با کاربرد تحسین توصیفی هم به تشکیل خودپنداره مثبت درکودک یاری رسانند. هم کودک را به شکلی غیرمستقیم برای تکرار رفتار مثبت راهنمایی کنند.
تحسین توصیفی شامل بیان روشن و واضح رفتارمطلوبی است که کودک نشان داده است. این تحسین با زبان بدن مثبت و بیان هیجانی مناسب که نشان دهنده رضایت بزرگسالان است بیان می شود.
وقتی کودک با خواهر کوچکتر- برخلاف همیشه – با مهربانی رفتار می کند، مادر می تواند بگوید:” کنار خواهرت نشستی و آرام دستش رانوازش کردی. وقتی کودک به مرتب کردن اتاقش می پردازد می توان گفت:” کتاب ها را صاف توی کتابخانه چیده ای، رو تختی را مرتب کرده ای و ماشین ها را توی سبد اسباب بازی ها ریخته ای”. و زمانی که با اولین تذکر دستور والدین را انجام می دهد گفته می شود:” چقدر خوب، با اولین درخواست من به حرفم گوش دادی”. وقتی این توصیف ها با لحن شاد و چهره ای باز و گشوده بیان می شود بهترین اثر را روی کودک می گذارد.
نتیجه گیری
به این ترتیب خود به خود کودک مایل به تجربه مجدد این احساس مثبت شده و به تدریج تعداد دفعات بروز رفتار مثبت بیشتر می شود. دست آورد جانبی و بسیار ارزشمند این روش نیز، بهبود رابطه عاطفی بین والدین و کودک است که درتمام طول رشد به عنوان گنجینه ای ارزشمند در ذهن کودک خواهد بود.
نویسنده: مهرنوش نرسی، روانشناس بالینی
سایر مقالات