وقتی فرزندانمان ناراحت یا عصبی هستند. ما بزرگسالان اغلب تمایل داریم که از بیان احساسات خود بگذریم و مستقیماً بهسراغ یک راهحل منطقی برویم. مثلا اگر کودک از انداختن بستنیاش ناراحت شده است. واقعا فقط گفتن عبارت «یک بستنی دیگر برایت میآورم» میتواند اوضاع را بهتر کند؟ مطالعات نشان دادهاند که بیان احساسات به کودکان کمک میکند تا در مورد تجربیات درونی خود و دیگران بیشتر بیاموزند. وقتی شما به کمک روشهای همدردی با کودکان به آنها نشان میدهید که وجودشان اهمیت ویژهای دارد. مطمئنا از این به بعد روح لطیف آنها با کوچکترین اتفاقات خدشهدار نخواهد شد.
کودکان باید احساس کنند که درک شدهاند و همدلی شما قویترین راه برای ایجاد این ارتباط عاطفی است. البته باید این کار را با درایت خاصی انجام دهید، زیرا خطر وابسته شدن کودک شما را تهدید میکند!
اثرگذارترین روشهای همدردی با کودکان
یکی از بهترین روشهای همدردی با کودکان ارائه بازتاب یا انعکاس خود به شرایط ناراحتکننده آنها است. مثل این است که آینهای را به سمت فرزندتان بگیرید تا متوجه شود که احساسات او مهم است و علاقهمند هستید که با او از نظر عاطفی همراهی کنید. در ادامه به عباراتی اشاره خواهیم کرد که در طی همدردی با کودک خیلی برای شما کارایی خواهند داشت.
1. همدردی را با یک پرسوجوی آرام شروع کنید
عبارت کلیدی: به نظر میرسد [غمگین، بدخلق یا نگران] هستی. چه اتفاقی افتاده است؟
از این عبارت برای باز کردن سر صحبت استفاده کنید. بهخصوص زمانیکه احساس میکنید فرزندتان مشکلی دارد، اما مطمئن نیستید که آن مشکل چیست. حتما لحظه مناسبی را برای انجام این کار انتخاب کنید. ممکن است لازم باشد آن را زمانی انجام دهید که فرد دیگری از اعضای خانواده در اطراف شما نباشد.
برخی از کودکان به کمک تماس جسمی بهترین پاسخ را میدهند. پس کنار فرزندتان بنشینید و کمی موها یا پشت او را نوازش کنید. اما برخی دیگر از کودکان در نبود چنین شرایطی بهترین واکنش را نشان میدهند. میتوانید وقتی با هم راه میروید، رانندگی میکنید یا کارهایتان را انجام میدهید از او این عبارت کلیدی را بپرسید.
2. در حین همدردی با کودک بهدنبال دلیل اصلی مشکل باشید
عبارت کلیدی: تو بهدلیل اتفاق یا شرایط خاصی احساس [خوشبختی، گناه یا آزار] میکنی؟
این عبارت کمک میکند تا بهتدریج متوجه علت اصلی ناراحتی و انزجار کودک شوید. حتما در حین اجرای این مورد از روشهای همدردی با کودکان به نظرات، زبان بدن، حالت چهره و لحن صدای کودک توجه کنید. گاهی اوقات والدین میترسند که احساسات نادرستی را در چنین شرایطی ابراز کنند. نگران نباشید، نوع واکنشهای فرزندتان شما را هوشیار خواهد کرد.
3. زدن حدسهای محتاطانه را فراموش نکنید
عبارت کلیدی: به نظر میرسد که در مورد اتفاق یا شرایط خاصی حس [عصبانیت، آسیبدیدگی یا خجالتزدگی] داری؟
در مورد برخی از کودکان، بهویژه نوجوانان، هنگام انعکاس احساسات باید بیشتر محتاط بود. بههمیندلیل است که تاکید داریم باگفتن کلمات «به نظر میرسد» آغاز کنید. زیرا تصدیق میکند که کودک شما بر احساسات خود تا حد زیادی مسلط است. مطمئنا توجه به این نکته از روشهای همدردی با کودکان، ادامه مسیر را تسهیل خواهد کرد.
4. گاهی برای اجرای روشهای همدردی با کودکان نیاز است که تعجب کنید
عبارت کلیدی: چقدر [هیجانزده، نارحت یا ناامید] به نظر میآیی!
بیان این یک عبارت مفید، برای تصدیق احساسات شدید و آنی کودک است. از لحن صدا و زبان بدن خود استفاده کنید تا نشان دهید که بهوضوح و با تأکید از احساسات وی آگاه هستید. هیچچیز به اندازه یک تصدیق بهجا و مناسب نمیتواند اعتماد کودک را به شما جلب کنید. یادتان باشد که هدف اصلی شما در همه روشهای همدردی با کودکان، کسب اطمینان برای ادامه همکاری است.
5. گاهی برای همدردی، استفاده از نقل قول کلی ضرورت دارد
عبارت کلیدی: متوجه شدم که چقدر این [واقعه یا شرایط] برای تو آزاردهنده و سخت بوده است.
یکی از روشهای همدردی با کودکان، خصوصا در مورد بچههایی که از صحبت کردن مستقیم در مورد احساسات خود طفره میروند، کلینگری است. شما با بیان نقل قولهای کلی میتوانید مسیر گفتگو را تسهیل کنید. این گروه از کودکان درونگرا اگرچه بهصراحت استرس یا مشکلات خود را بیان نمیکنند اما آنها را تشخیص میدهند. حتی خیلی بیشتر از کودکان برونگرا نیاز به وجود کسی برای همدردی دارند تا احساس تنهایی نکنند.
از نظر روانشناسان، احتمال آسیب زدن به جسم یا حتی خودکشی در میان کودکان درونگرا بیشتر است. زیرا کمتر تمایل به بیان احساسات خود دارند و در شرایط حاد ممکن است دست به هر کاری بزنند. بنابراین، از این به بعد در مورد با کودکان عاقل، پیچیده و درونگرای خود با ظرافت بیشتری رفتار کنید!
6. در زمان همدردی حتما در مورد ذهنیت اصلی کودک صحبت کنید
عبارت کلیدی: الان چه چیزی دلت میخواهد یا چه آرزویی داری؟
بیان این عبارت کمک میکند تا کودک با اشتیاق احساسات خود را بیان کند. یکی از روشهای همدردی با کودکان که باعث تصدیق امیدها، نیات یا پشیمانی آنها میشود. در واقع، شما ممکن است نتوانید همه مسائل پیشرو را برای فرزندتان حل کنید. اما میتوانید با این روش همدردی به او نشان دهید که تمایلات و آرزوهای او برای شما اهمیت دارد.
احتمالا تا الان متوجه شدهاید که در روشهای همدردی با کودکان، نحوه بیان بازتاب یا انعکاس شما خیلی مهم است. هدف شما ابراز وجود پشتوانه یا حضور واقعی شما است. در نتیجه داشتن یک لحن حواسپرت، بیحوصله یا طعنهآمیز نمیتواند حس همدلی یا همدردی را منتقل کند.
نکات مهم در زمینه روشهای همدردی با کودکان
در حین اجرای همه روشهای همدردی با کودکان که در بالا ذکر شد، باید:
- به احساسات فرزندتان گوش دهید. در اصل شما همدردی میکنید تا به کمک بیان کلماتی بتوانید احساسات فرزند خود را تعدیل کنید. یادتان باشد که برای گوش دادن به احساسات، شما نباید با پرسیدن سوالاتی بهدنبال جمع آوری داده باشید. بلکه باید شنونده خوبی باشید. در این شرایط، بهسادگی فرکانس احساسی مکالمه را تنظیم میکنید. این مسئله به این معنی نیست که حقایق را نادیده میگیرید. بلکه یعنی ابتدا به احساساتی که در پسزمینه نهفته هستید توجه میکنید. سپس سعی میکنید آنها را به سمت جلو هدایت کنید. با شناخت احساسات و تأیید آنها، فرصتی طبیعی برای ایجاد صمیمیت عاطفی بین خود و فرزندتان ایجاد میکنید.
- به تک تک کلمات خود دقت کنید و هوشمندانه پیش بروید. یکی از بهترین روشهای همدردی با کودکان، استفاده از کلماتی مانند «در حال حاضر» یا «در آن موقعیت» است. چراکه به فرزند شما این اطمینان را میدهد که احساسات فعلی او در آینده تغییر میکنند. بنابراین او همیشه این احساس منفی را نخواهد داشت. جالب است بدانید، برخلاف دنیای بزرگسالان که عباراتی مانند «من درک میکنم چه حالی داری» برای همدلی موثر هستند. در مورد بچهها خیلی کارایی ندارند. زیرا اگرچه بچهها گاهی نسبت به شنیدن داستانهای درگیریهای دوران کودکی والدین خود تمایل نشان میدهند. اما بیان بیموقع آنها میتواند باعث شود که کودک دچار سوءتفاهم شود. از بیان روشهای همدردی با کودکان به کمک کلمه «من» اجتناب کنید. همیشه با خطاب قرار دادن کودک به کمک کلمه «تو» تمرکز نظرات همدلانه خود را روی فرزندتان حفظ کنید.
- از همدردی با فرزندتان استفاده موثر کنید. هدف کلی همدلی و همدردی ایجاد یک رابطه قوی و عاطفی است. اگر تا الان عمداً این کار را انجام ندادهاید. مطمئنا به زمان بیشتری برای ایجاد یک رابطه جدید و کارا نیاز پیدا خواهید کرد. وقتی با همدردیهای بهجا مانند یک دوست صمیمی برای کودک خود جلوه کردید. مطمئنا دیگر خبری از مخفیکاری، ورود افراد ناشایست به زندگی کودک، انجام کارهای خارج عرف، مصرف سیگار یا مواد مخدر بهخصوص در سنین نوجوانی و غیره نخواهد بود.
فوائد استفاده مداوم از روشهای همدردی با کودکان
برخلاف باور گذشتگان، کودکان بیشتر از بزرگسالان نیاز به همدردی دارند. زیرا هنوز تجربه اندکی دارند و خشمهای خفته آنها ممکن است منجر به بروز مشکلات غیر قابل جبران شود. کودکان قدرت آیندهنگری بزرگسالان را ندارند و اغلب در شرایط حال زندگی میکنند. شما میتوانید با همدردی بهموقع، همزمان بسیاری از اصول زندگی را به کودک آموزش دهید. اگر در این مسیر بهخوبی پیش بروید. حتی فرزند شما یاد میگیرد که برای همدردی با دوستان خود چگونه باید عمل کند. در واقع فرزند شما به یک موجود عاقل و همدل تبدیل میشود که بسیار مورد پذیرش جامعه است. نهادینه شدن مهارت همدلی و همدردی در هر انسانی برای روابط خوب و موفقیت تحصیلی و شغلی لازم است.
سخن آخر
بنابراین، همدلی با کودک در هر سنی لازم است. شما فقط باید رویکرد خود را تغییر دهید تا بتوانید برای سنین مختلف از روشهای همدردی با کودکان استفاده کنید.
برای همدردی صحیح ابتدا باید با درک احساسات کودک شروع کنید. سپس آن را به یک عبارت کلیدی مناسب مرتبط کرده و در نهایت به طور خلاصه بیان کنید. سعی کنید بر روی احساسات کودک متمرکز بمانید تا او را وادار کنید که بیشتر در مورد خود صحبت کند.
ظاهرا خیلی کار آسانی به نظر میرسد. اما واقعا مهارتی است که باید از قبل به کمک تمرین روشهای همدردی با کودکان بر آن مسلط شوید. ایجاد رابطه قوی با فرزندتان به کمک همدلی و همدردی، نیاز به صبر و درایت زیادی دارد!
منابع:
https://www.mentalhelp.net/blogs/applying-empathy-in-your-relationship-with-your-child/
https://parentingmontana.org/empathy-for-your-4-year-old/
https://www.understood.org/articles/en/9-ways-to-show-empathy-when-your-child-is-struggling
اگر به مقالات در مورد کودکان علاقمند هستید می توانید برای دیدن سایر مقالات به بخش وبلاگ رنگ به رنگ مراجعه نمایید.